BLOG

Het is natuurlijk een hele eer om de conferentie van het Watertorenberaad te ontvangen in het Natlab in Eindhoven en een mooie kans om mensen deze stad beter te leren kennen. Zeker met het onderwerp schaalsprong. Daar heeft deze stad wel ervaring mee. Eindhoven is vanaf de stichting van Philips al bezig met schaalsprongen en er staan nog veel opgaven te wachten. Stijn Steenbakkers, wethouder Brainport en Knooppunt XL, heeft twee van die opgaven in portefeuille. Die groei, zo zegt de wethouder, is economisch gedreven. Lucas van Grinsven van ASML licht toe dat de enorme behoefte aan chips wereldwijd, de reden is waarom de producent van chipmachines de komende jaren ook enorm zal groeien. In zijn kielzog groeien de toeleveranciers mee. Die groei vindt plaats in de Brainport regio. Ook de High Tech Campus verwacht een groei van bedrijven en mensen. Het gevolg hiervan is dat de komende 9 jaar is 70.000 nieuwe banen komen en die mensen met hun huishoudens willen in de regio wonen. Dat is een enorme opgave.

Interessant is om na te gaan hoe Eindhoven na het vertrek van Philips het tot Brainport heeft geschopt. ASML hanteert daarvoor onderstaande formule:

vertrouwen = (vermogen x betrouwbaarheid x transparantie) gedeeld door eigen belang

Het is een formule voor samenwerken want dat is hoe die groei tot stand is gekomen. Zoals moderator Antoinette van Heijningen meldt: iets waar de vastgoed- en bouwwereld meer van kan leren. De ander vertrouwen, de andere ruimte bieden, inzage geven in wat je doet en je met de anderen focussen op het gezamenlijk belang. En niet op de laatste plaats: betrouwbaar zijn. Dit sluit aan bij waar het Watertorenberaad voor staat: samen werken aan gebiedsontwikkeling.

Er waren veel sprekers die de verschillende kanten van Eindhoven belichten. Maar wat ik miste, was dat de schaalsprong niet alleen een fysieke opgave is, maar ook een sociale opgave. Een hele grote sociaal-maatschappelijke opgave. Notabene was het Lucas van Grinsven die de stad van twee snelheden – mensen die meekunnen en mensen die niet meekomen – benoemde. Hij durfde het probleem te benoemen; dat de groei juist de kansrijke mensen naar de stad trekt en deze hoogopgeleide groep kan andere groepen in de stad wel eens wegdrukken. Zou een conferentie van het Watertorenberaad niet juist de plek moeten zijn waar je ook je problemen neerlegt in plaats alleen maar een promotieshow te geven? Is het niet de plek waar je ook durft te melden dat je als stad experimenteert met stadsgezanten voor de ‘Doorbraak van wijkgericht werken’ en ‘Brainport voor iedereen’ om een doorbraak of versnelling voor elkaar te krijgen op de grote maatschappelijke opgaven? Waarom was er geen plek voor sociaal-maatschappelijke partijen of voor een netwerk als eenbeweging.nu om te laten zien dat je alleen schaalsprongen kan maken als de verschillende domeinen samenwerken?

De enige die naar mijn mening de complexiteit van de opgave echt durfde te adresseren was Annemoon Geurts van Kazerne, Home of Design. Annemoon houdt er helemaal niet van om voor grote groepen te staan, maar grijpt elke kans aan om haar boodschap voor het voetlicht te brengen. In alle stukken van de gemeente wordt gesproken over TDK: Techniek, Design en Kennis. Design kennen mensen van de Dutch Design Week (DDW), maar in Eindhoven is er 365 dagen per jaar design en niet maar 9 dagen. Met een zachte maar besliste stem sprak zij haar bezorgdheid uit over de complexe opgaven waar we als samenleving voor staan o.a. klimaat, biodiversiteit, energie en de zorg voor de ander. De systemen moeten drastisch worden herontworpen, veranderingen zijn noodzakelijk. De impact van design is dat je dit zichtbaar en bespreekbaar kan maken. We hebben aansprekende voorbeelden nodig om te laten zien dat het anders kan. Dit sluit naadloos aan bij de lezing die voormalige Rijksbouwmeester Floris Alkemade twee dagen gaf eerder bij een bijeenkomst van het Architectuurcentrum Eindhoven. Hij noemt het verbeeldingskracht. Ontwerpers en designers zetten hun optimisme en verlangen in; dit kan werken als motor van verandering als wij het omarmen. Wij moeten ontwerpers en designers veel meer inzetten bij allerlei opgaven om een toekomstbestendige schaalsprong van de stad te realiseren. Dan is deze regio straks niet alleen Brainport maar ook Hartport, waar hoofd en hart in balans zijn.