Tallinn in transformatie

Na recente bezoeken aan Riga en Vilnius mocht Tallinn in de serie niet ontbreken. Misschien vreemd om een bezoek aan de meest toeristische van de drie hoofdsteden van de Baltische Staten als laatste te plannen; soms laat je je weerhouden door grote groepen toeristen. Maar Tallinn maakt het meer dan de moeite waard en levert wellicht het meest afwisselend beeld op van de drie steden.

Ze is de kleinste van de drie, maar wel de meest monumentale met een ommuurde boven- en benedenstad. Beide zijn sinds 1997 Unesco Werelderfgoed en dat is niet voor niets. De stad is -door deze binnensteden verkeersluw te houden – uitstekend in staat om deze waardering waar te maken. De verkeerstructuur is niet aangepast en overigens ook niet de materialisatie. Overal natuursteen blokken en kasseien; stevige wandelschoenen is dan ook het advies. Ondanks stadsbranden en bombardement in maart 1944, zijn er veel oude gebouwen bewaard gebleven. Talrijke hoge gotische gebouwen, veel gildehallen, zijn het bewijs van een rijk handelsverleden als Hanzestad. Op een of andere wijze heeft Tallinn in tegenstelling tot andere historische steden, zoals bijvoorbeeld Krakow, nauwelijks iets ‘opgeleukt’. Geen hele straatwanden zijn volledig terug gerestaureerd als nieuw in de bekende pastelkleuren. De panden mogen de veroudering tonen en vertellen daarmee een veel interessanter verhaal.

Maar er valt buiten de binnenstad nog veel meer te zien. De beste start is een bezoek aan het Architectuurcentrum van Estland, net buiten de oude stad, al 20 jaar gevestigd in het oude gebouw voor de zoutopslag van de firma Rotermann uit 1908. In 1829 vestigde dit bedrijf, dat onder ander machines bouwde, zich op een enorm terrein nabij de haven. De herontwikkeling van dit terrein is vanaf 2005 volop gaande en veel bestaande gebouwen worden behouden en herbestemd. Bijzonder is de keuze die is gemaakt bij de voormalige timmerwerkplaats waarbij KOKO Architects drie glazen torens op het dak hebben toegevoegd. Maar ook een optopping van een oude magazijn in cortenstaal valt op.

Aan de Finse golf is een hangar voor de watervliegtuigen in 1916-17 gebouwd door een Deens bedrijf als onderdeel van de grote marine basis van Peter de Grote. Een gebouw van 50 bij 100 meter. De transformatie, wederom naar ontwerp van KOKO Architects, startte in 2010 en het huisvest het Maritiem museum. De drie schaaldaken omsluiten een grote open ruimte waar nu grote schepen worden tentoongesteld. Enorme nieuwe deuren zijn er geplaatst in twee gevels. Het café op de eerste verdieping biedt een goed zicht op de grote ruimte die door de schaaldaken wordt ontsloten, maar geeft ook toegang tot een terras aan de voorzijde. Vanaf deze locatie is een overblijfsel uit de Sovjet periode, tevens aan de Finse golf, nauwelijks over het hoofd te zien. De Linienhalle gebouwd ten behoeve van de Olympische Spelen in 1980. Het is toch nauwelijks voor te stellen dat tijdens de Spelen in Moskou de watersport hier in Tallinn werd beoefend, ruim 1.000 km verderop. Het gebouw, naar ontwerp van onder andere lokale architect Reine Karp, heeft een sterke Sovjet handtekening. Groots en meeslepend zijn de trappen die op de stad aansluiten. Ze brengen je op een grote betonvlakte die uitzicht biedt op een haven en op Finland. Hier waren hotelkamers (nu niet meer aanwezig) en alles ten behoeve van het zeilen gesitueerd. Nu heerst een lege verheven plein in twee delen, daaronder ongebruikte ruimtes en onkruid dat zich een weg heeft gevonden in de sporen van veroudering en verwaarlozing. Buiten de haven iets meer naar het oosten waar de veerboten naar Helsinki en Stockholm aanmeren, openbaart de stad zich helemaal niet aan het water. Het lijkt een mooie kans om hier iets mee te doen, maar het is dan wel veel en groot. Er is een plan om tussen dit gebouw en de stad het nieuwe parlementsgebouw te realiseren naar ontwerp van bureau BIG (Bjarke Ingels Group) uit Denemarken. Maar dat ligt sinds de recessie stil. De handen van ontwerpers en designers zullen jeuken om de transformatie van het gezicht van Tallinn aan het water nu eens echt op te pakken.

Tallin 2

deze column is gepubliceerd op

Delen: